نسبت ادبیات مقاومت با ادبیات دفاع مقدس و راهبرد توسعه ادبیات دفاع مقدس

نویسنده محمد حمزه

در طول سال‌های بعد از جنگ ادبیات دفاع مقدس موردتوجه قرار گرفت و آثار متعددی در این حوزه تألیف شد وقتی به اولین آثار این حوزه در اوایل دهه هفتاد نگاه می‌کنیم و آن را با آثار مهم و برجسته مقایسه می‌کنیم مشاهده می‌شود که گرچه در همه دوره‌ها تقریظ رهبر انقلاب بر آثار وجود دارد اما رشد کیفیت آثار چه از لحاظ ادبی و چه از لحاظ محتوا مشهود است. رویکرد کنونی در ترجمه آثار دفاع مقدس باید پاسخگوی این سؤال اساسی باشد که هدف اصلی از ترجمه آثار چیست؟ و آیا این اقدام، تأمین‌کننده آن هدف است؟ 

همان‌طور که رویکرد نویسندگان آثار این حوزه روزآمد شده است روزآمد شدن راهبرد بسط فرهنگ مقاومت نیز باید روزآمد شود. مسائل کلیدی که پیشروی ما قرار دارد در سؤالات زیر تجلی می‌یابد.

1-آیا باید اسطوره‌های دفاع مقدس ایران الهام‌بخش ملت‌های مقاومت باشند؟

2-آیا فرهنگ مقاومت به‌تناسب ملت‌های مختلف ویژگی‌ها و اختصاصات خواستی می‌یابد یا فرهنگی یکتا پارچه و منسجم است؟

3-جایگاه درس‌های دفاع مقدس ایران در ادبیات مقاومت کجاست؟

 

به نظر می‌رسد باید ادبیات مقاومت بیش از ادبیات دفاع مقدس و ادبیات پایداری موردتوجه قرار گیرد. ادبیات مقاومت به تبیین سبک زندگی اسطوره‌های مقاومت در ملت‌های این جبهه می‌پردازد؛ اسطوره‌هایی ریشه‌دار در همان جامعه و همان فرهنگ که قابلیت الگوبخشی به جوانان جامعه را دارد. امروزه علاوه بر جایگاه نویسندگی در ادبیات دفاع مقدس جایگاهی نوظهور و وظیفه خطیر به نام توسعه ادبیات مقاومت در ملت‌ها وجود دارد. بزرگان حوزه ادبیات دفاع مقدس باید بیش از اشتغال به نویسندگی به تربیت نیرو و نویسنده در بین ملت‌های جبهه مقاومت مشغول باشند. بهبودی‌ها و سرهنگی‌ها امروزه نباید صرفاً در کتاب‌هایشان تجلی یابند بلکه باید در تربیت نویسندگان حوزه ادبیات مقاومت باید نمود پیدا کنند. مشغولیت عمده بزرگان ادبیات دفاع مقدس باید تربیت نویسنده از دل ملت‌های مقاومت باشد باید هدف‌گذاری‌های کمّی و عینی در تولید آثار این حوزه تعیین شود.

یکی از جنبه‌های خطیر موضوع تربیت نویسنده مسئلهٔ نگرش است. اگر به طور طبیعی ادبیات جنگ در بین ملت‌های درگیر جنگ توسعه بیابد؛ آنگاه مداخله بهنگام جمهوری اسلامی سبب می‌شود چارچوب‌ها و ارزش‌ها نگرش‌ها و بینش‌های صحیح مبتنی بر آموزه‌های انقلاب و سیره شهدا، قوی تر سریع‌تر و دقیق‌تر فهمیده شود نقش‌آفرینی بزرگان ادبیات دفاع مقدس در بستر تربیت نویسندگان بومی، خطر انحرافات ناشی از اسلام سکولار و اسلام آمریکایی را می‌کاهد و مانع از بروز آسیب‌ها و انحراف‌هایی می‌شود که جمهوری اسلامی در حوزه ادبیات دفاع مقدس تجربه کرده است.

جایگاه شهدای دفاع مقدس در نسبت ادبیات مقاومت موضوع مهمی است که نباید از آن غافل شد. شهدای دفاع مقدس ستارگان راه هدایت برای مبارزان مقاومت هستند به باور بزرگانی همچون شهید سلیمانی، آنچه در دفاع مقدس ایران گذشت قابل قیاس با سایر جنگ‌ها در جبهه مقاومت نیست. چه‌بسا مخاطب ادبیات دفاع مقدس؛ مجاهدان کمال‌جو در بین ملت‌های مقاومت باشند، کسانی که ارزش‌ها و سبک زندگی را از شهدای دفاع مقدس ایران الگو می‌گیرند و خود الگو بخش جامعه خویش هستند.

توجه به ترجمه ادبیات دفاع مقدس به‌عنوان مهم‌ترین یا تنها عامل انتقال این مفاهیم و ارزش‌ها به سایر ملت‌ها یک رویکرد اشتباه است. چرا که این‌گونه کتاب‌ها در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی خاص جامعه ایران نگارش می‌شود و انتقال آن به سایر زبان‌ها، فرهنگ‌ها و جامعه‌ها نمی‌تواند برای عموم مخاطبین هدف قابلیت انتقال ارزش‌ها و نگرش‌ها را داشته باشد و تبدیل می‌شود به یک کتاب با ماجراهای جالب جنگی و کج‌فهمی‌های ایدئولوژیک. به همین سبب در واقعیت کتاب‌هایی که تاکنون ترجمه شده است عمده مخاطبین کتاب‌های ترجمه شده در این حوزه، علاقه‌مندان به شناخت فرهنگ ملل هستند.

راه جایگزین عبارت است از تألیف کتاب برای مخاطب هدف و به زبان هدف به قلم نویسنده‌ای از آن جامعه که بتواند زمینه‌های مشترک فرهنگی را بستر نگارش کتاب و انتقال ارزش‌ها و اندیشه‌ها قرار دهد. البته این پیشنهاد نفی‌کننده ترجمه کتاب نیست بلکه کاهنده وزن و سهم آن در توسعه راه‌های انتقال فرهنگ، اندیشه و گفتمان است. امید است پیش‌گامان عرصه ادبیات دفاع مقدس به مربیان پیش‌کسوت در پرورش نویسندگانی در حوزه ادبیات مقاومت تبدیل شوند به پشتوانه این سابقه پله‌های پیشرفت در حوزه ادبیات مقاومت با سرعت و کیفیتی بالاتر پیموده شود.

Read 153 times

موسسه گفتمان تمدن نوین اسلامی

موسسه و انتشارات گفتمان تمدن نوین اسلامی در حوزه نشر معارف  و دستاوردهای انقلاب اسلامی فعالیت میکند. این موسسه در کنار تولیدات مکتوب به زبان های مختلف، تولیدات چند رسانه ای برای مخاطبان غیر فارسی زبان تولید مینماید.

Image

اطلاعات تماس

تهران - خیابان حافظ - خیابان رشت پلاک 13

02126743697

09352501304

info@icdi.ir

logo-samandehi